Πιθανότατα η Ελλάδα να είναι μια από τις χώρες όπου το Facebook χρησιμοποιείται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, από άτομα ηλικίας 35 ετών και άνω. Η περιοχή αυτή του κυβερνοχώρου αποτελεί μια άλλη, ξεχωριστή πραγματικότητα, που, εκτός από το να μας κρατάει σε διαρκή επαφή, έχει εγείρει πολλά ζητήματα και έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα… Συμπεριφορές, απόψεις και συζητήσεις διαδικτυακές, που μπορεί να διστάζαμε να εκδηλώσουμε στην πραγματική ζωή, έχουν εμφανιστεί τώρα σε αυτό το μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Η σκέψη μας, λοιπόν, για ένα τεύχος αφιερωμένο στην ελευθερία της έκφρασης ήρθε από δύο πλευρές: η μία ήταν το δίλημμα που αντιμετωπίζουμε – και που απασχολεί ιδιαίτερα τους νομικούς κύκλους – σχετικά με το τι είναι θεμιτό να εκφράζεται ελεύθερα· με το αν θα πρέπει να προστατεύεται η ελευθερία να εκφράζονται οι πάντες και με οποιονδήποτε τρόπο ή αν θα πρέπει να τίθενται κάποια όρια. Η δεύτερη πλευρά, που είναι κι εκείνη που μας απασχόλησε περισσότερο, είναι το γεγονός ότι η ρητορική μίσους, που ευδοκιμεί στον χώρο αυτόν, δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Δεν είναι αποδέκτες της ρητορικής μίσους μόνο όσοι αυτοπροσδιορίζονται με γνώμονα τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους, αλλά και όσοι ανήκουν σε κάποια θρησκεία, και επιπλέον έχουν το θάρρος να μιλάνε ανοιχτά για την πίστη τους. Συχνά όμως, ιδιαίτερα στις μειονοτικές θρησκευτικές ομάδες, οποιαδήποτε γνώμη εκφραστεί που αντιτίθεται στην κυρίαρχη ιδεολογία, είτε χλευάζεται, είτε καταπνίγεται. Δεν είναι στόχος του περιοδικού να αναλύει όλες τις πτυχές των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται, αλλά μάλλον να αναδεικνύει ορισμένα φαινόμενα και να δίνει το έναυσμα για σκέψη και προβληματισμό.
Το δεύτερο θέμα μας είναι ένα αξιόλογο άρθρο που δημοσιεύθηκε στον δημοσιογραφικό οργανισμό National Catholic Reporter και αφορά στη θρησκευτική ελευθερία, για την οποία οι καθολικοί στην Ευρώπη ανησυχούν. Καταλαβαίνουμε ότι η ελευθερία της έκφρασης και η θρησκευτική ελευθερία συνδέονται μεταξύ τους. Ο αρθρογράφος, ο Jonathan Luxmoore, κάνει έναν απολογισμό των τελευταίων εξελίξεων – νομοθετικών, πολιτικών, ή και των μέτρων κατά του κορονοϊού – στις διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συντείνουν στον περιορισμό της θρησκευτικής ελευθερίας προς όφελος της εκκοσμίκευσης, που οι ηγέτες των κρατών-μελών θεωρούν καλύτερο κανονιστικό πλαίσιο για την οργάνωση της κοινωνίας, θέτοντας στο περιθώριο τη θρησκευτική ελευθερία. Το άρθρο έχει ενδιαφέρον, κυρίως επειδή πολλές από τις εξελίξεις αυτές έχουν έρθει ή ενδέχεται να έρθουν, αλλά με μια Εκκλησία που έχει τεθεί στο περιθώριο και παρά τις έντονες προσπάθειες των ηγετών της για διάλογο με την πολιτεία, οι προσπάθειες συχνά είναι άκαρπες και ο διάλογος, που είναι τόσο σημαντικός, δεν επιτυγχάνεται. Παρόλο που ακόμη και το νομικό σύστημα έχει καταγράψει παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας σε πολλές περιπτώσεις, η εκκοσμίκευση καλπάζει και επιβάλλεται. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η θρησκευτική ελευθερία, αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα, περιθωριοποιείται αλλά και καταστέλλεται προοδευτικά, την ίδια στιγμή που αφαιρείται από τους χριστιανούς το δικαίωμα να εκφράζουν την πίστη τους δημοσίως. Είναι καλό να έχουμε υπόψη μας τις εξελίξεις αυτές, που συχνά βρίσκουν τους απλούς πιστούς απροετοίμαστους να υπερασπιστούν το κατοχυρωμένο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και το κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στη θρησκευτική ελευθερία.