Εδώ και χρόνια, είναι έντονη η συζήτηση για τις σχέσεις θρησκείας και κράτους. Στην Ελλάδα, ο διαχωρισμός θρησκείας και κράτους είναι πιο περίπλοκη υπόθεση. Στο εξωτερικό όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο πάπας Φραγκίσκος, σε συνέντευξή του είχε δηλώσει: «Τα κράτη πρέπει να είναι κοσμικά» καθώς ο διαχωρισμός κράτους και Εκκλησίας, ιστορικά, έχει αποδειχθεί πιο επιτυχημένος. Αυτό είναι ένα πράγμα. Και είναι ένα άλλο το αν, στις εκκοσμικευμένες κοινωνίες, επιτρέπεται να έχει θέση η θρησκεία στη δημόσια σφαίρα. Εδώ μαίνεται ένα φοβερό debate.Οι δυνάμεις της εκκοσμίκευσης, σε μια προσπάθεια να εξοστρακίσουν τη θρησκεία από τη δημόσια σφαίρα, την αντιμετωπίζουν με μένος, θεωρώντας ότι αποτελεί υπόθεση καθαρά ιδιωτική και συνεπώς πρέπει να περιορίζεται στο σπίτι όποιου πολίτη θεωρεί τον εαυτό του πιστό. Καμία θέση, λοιπόν, για τη θρησκεία στη δημόσια ζωή. Όπως έχουμε δει, όμως, και πολύ σωστά αντιδρά η Εκκλησία, η άρνηση να υπάρχει η θρησκεία και να συμμετέχει στη δημόσια ζωή δε φέρνει μόνο αποτελέσματα που πλήττουν τον δυτικό πολιτισμό, ο οποίος διαμορφώθηκε και οφείλει την ύπαρξή του κατά πολύ στη θρησκεία – εδώ μιλάμε για τον χριστιανισμό ειδικά -, αλλά αγγίζει και πολύ σοβαρές πτυχές της δημόσιας ζωής, όπως τον φόβο της καταστολής της θρησκευτικής ελευθερίας. Ο διαχωρισμός αυτός, λοιπόν, κράτους και θρησκείας πρέπει να συνοδεύεται από έναν στερεό νόμο που να εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία. Αυτό είναι ένα πλαίσιο για να προχωρήσουν οι κοινωνίες μπροστά. Το να μην μπορεί ένας πιστός να κάνει τον σταυρό του δημοσίως ή το να πρέπει να αφαιρέσει οποιοδήποτε σύμβολο αναφέρεται στον χριστιανισμό, επειδή ορισμένοι θίγονται, είναι σοβαρό ζήτημα δημοκρατίας και ελευθερίας. Ιδιαίτερα στη Γαλλία, μιλάμε για την περιβόητη laïcité, τον αυστηρό διαχωρισμό κράτους και Εκκλησίας, που είναι «υπερβολικός», σύμφωνα με σχόλιο του πάπα Φραγκίσκου. Στη χώρα αυτή τίθεται επιπλέον έντονα και το ζήτημα του Ισλάμ. Αυτό αποτελεί ένα άλλο κεφάλαιο, αλλά ένα κεφάλαιο που θίγεται στη συζήτηση που δημοσιεύουμε στο τεύχος αυτό.
Αν η κοινωνία θεωρεί ότι η θρησκεία δεν έχει καμία θέση στη δημόσια σφαίρα, μπορεί να έχει κάποια θέση στην πολιτική; Και ποια θα μπορούσε να είναι συνεισφορά της σε έναν χώρο που φαίνεται τόσο διαμετρικά αντίθετος και ξένος με την πίστη;
Δύο Γάλλοι, ένας Ιησουίτης, του Paul Valadier, φιλόσοφος και καθηγητής στο Ιησουίτικο Πανεπιστήμιο Centre Sèvres, και ο Jean-Marc Ferry, φιλόσοφος, καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Nantes και επίτιμος καθηγητής πολιτικής επιστήμης και φιλοσοφίας της ηθικής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, συζητούν γύρω από τη θρησκεία και τη θέση της στην πολιτική. Η συζήτηση αυτή εμφανίστηκε στο γαλλικό ιησουίτικο περιοδικό Études. Πρόκειται για ένα δύσκολο κείμενο, που όμως αναδεικνύει προβληματισμούς γύρω από το Ισλάμ – ένα μεγάλο ζήτημα για τη Γαλλία – αλλά και αγγίζει και άλλα ζητήματα. Στο κείμενο, οι δύο καθηγητές δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο η θρησκεία μπορεί να δώσει τα φώτα της, και με τη μεσσιανική δύναμη του χριστιανισμού, να ανοίξει ορίζοντες εκεί όπου η πολιτική φαίνεται να έχει φτάσει στα όριά της και δεν μπορεί πλέον να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις μπροστά στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Περιεχόμενα 1132
Η θέση της θρησκείας στην πολιτική