Τεύχος 1133

Στο προηγούμενο τεύχος των Ανοιχτών Οριζόντων σχετικά με τη θέση της θρησκείας στην πολιτική, δημοσιεύσαμε στο εξώφυλλο μια φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν με τον πάπα Φραγκίσκο, με το σκεπτικό ότι ο Μπάιντεν είναι ένας καθολικός πολιτικός, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, μιας σημαντικής υπερδύναμης παγκοσμίως, του οποίου οι θρησκευτικές πεποιθήσεις μπαίνουν σε δοκιμασία από τους κοινωνικούς κλυδωνισμούς της χώρας, αλλά ταυτόχρονα τον έχουν διαμορφώσει. Μετά την επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου στην Ελλάδα, δεν ήταν η καταλληλότερη επιλογή. Το περιοδικό είχε ήδη πάρει τον δρόμο του προς εκτύπωση όταν συνειδητοποιήσαμε ότι πιο καίρια φωτογραφία ήταν εκείνη της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Σακελλαροπούλου, με τον πάπα Φραγκίσκο. Ο πάπας Φραγκίσκος, ο ηγέτης της ανά τον κόσμο Καθολικής Εκκλησίας, με τις πολύ σημαντικές ομιλίες που έκανε στη χώρα μας, έδειξε τον δυναμισμό και τη συμβολή της θρησκείας στην πολιτική, με την τοποθέτησή του σε τρέχοντα, πιεστικά ζητήματα της ελληνικής και παγκόσμιας πραγματικότητας για τα οποία προσέφερε την διαφορετική, ξεχωριστή ματιά της Καθολικής Εκκλησίας. Τον σπουδαίο ρόλο της θρησκείας στην πολιτική επιβεβαίωσε στην ομιλία της η κ. Σακελλαροπούλου: «Σε καιρούς δύσκολους, με μεγάλες δοκιμασίες για την ανθρωπότητα, όπως η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση, η φτώχεια, η κλιματική αλλαγή και η πανδημία, η συμβολή της θρησκείας και της Εκκλησίας δεν έχει μόνον υπαρξιακή σημασία και δεν περιορίζεται στο πλήρωμά της. Συναρτάται ευθέως με την πολιτική της φροντίδας και του ανθρωπισμού και διανοίγει δρόμους για την ειρηνική συνύπαρξη και ευημερία όλων μας».

Η ειρηνική συνύπαρξη και η αλληλεγγύη προς τους συνανθρώπους, ιδιαίτερα στους λιγότερο ευνοημένους από τη ζωή, βρίσκονται στον πυρήνα της καθολικής εκπαίδευσης, που σκοπός της είναι να διαμορφώνει ελεύθερους ανθρώπους. Αλλά για ποια ελευθερία μιλάμε ακριβώς; Ελευθερία σύμφωνα με την καθολική σκέψη είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από την αντίληψη της ελευθερίας που κυριαρχεί στην κοινωνία. Μιλάμε για την απελευθέρωση από τις σκλαβιές της σύγχρονης εποχής, για μια πραγματική χειραφέτηση του ανθρώπου. Μια τέτοια ελευθερία προϋποθέτει την υπακοή και φέρει ευθύνες. Όταν κάνουμε μια επιλογή, έχουμε συνείδηση της επιλογής μας, επομένως είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτήν. Αυτό που οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ως έναν αυστηρό δεκάλογο κανόνων που καταπιέζει τον άνθρωπο, είναι αυτό ακριβώς που στην πραγματικότητα απελευθερώνει, όταν φυσικά δεν επιβάλλεται εξωτερικά, αλλά υιοθετείται από μια ελεύθερη συνειδητή επιλογή. Η υπακοή στον Θεό σημαίνει στην πραγματικότητα ελευθερία. Ο Θεός όχι μόνο δεν υποχρεώνει κανέναν, αλλά έχει προσφέρει το δώρο της ελευθερίας. Σέβεται την ελευθερία κάθε ανθρώπου να δεχθεί ή όχι το κάλεσμά του σε μια υπεύθυνη ζωή. Υπεύθυνη προς τον εαυτό του και υπεύθυνη προς τον περίγυρό του, το περιβάλλον του, τον συνάνθρωπο, τον περιθωριοποιημένο, τον πιο φτωχό, τον αδικημένο.

Η ασυδοσία που επικρατεί στις ημέρες μας, οι υπερβολικές επιλογές που υπάρχουν στο φαγητό, στη διασκέδαση, στην αυτοδιάθεση, όλα αυτά δεν αποτελούν απαραιτήτως ελευθερία. Συχνότερα εγκλωβίζουν σε ένα lifestyle, στην ουσία περιοριστικό, και δεν είναι σπάνιο να οδηγούν σε προβληματικές ή και κακές επιλογές. Ελευθερία, λοιπόν, και παρρησία, να λέμε με πλήρη ευθύνη το «ναι» και το «όχι» μας, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν συνέπειες και για τις δύο επιλογές.

Στο τρέχον τεύχος μας διερευνούμε την έννοια της ελευθερίας σύμφωνα με την καθολική σκέψη, τη σχέση ελευθερίας συνείδησης και υπακοής, ελευθερίας και υπευθυνότητας, αλλά και τον ρόλο και τη σπουδαιότητα της καθολικής εκπαίδευσης για την ανάπτυξη ελεύθερων ανθρώπων. Παράλληλα, δύο επιστήμονες στον χώρο της παιδαγωγικής, μάς παρουσιάζουν τη συμβολή του παιδαγωγού Paulo Freire στην απελευθερωτική αγωγήκαι στους νέους ρόλους των εκπαιδευτικών στο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον, αντίστοιχα.